ریوند چینی Rheum palmatum

سایر اسامی: روبارب

اسامی انگلیسی: Chinese rhubarb, Turkey rhubarb

مشخصات: بوته ای به ارتفاع 3-1 متر، ساقه هوایی چوبی و دارای لکه های قرمز، برگ ها پنجه ای یا قلبی شکل، ساقه زیر زمینی به رنگ زرد یا قرمز مایل به قهوه ای.

اندام دارویی: ساقه زیر زمینی (ریزوم)

دامنه انتشار: این گیاه در ایران نمی روید و در اروپا به مقدار زیاد کاشته می شود.

مواد مؤثره: آنتراکینوت، تانن، کاتشین، اگزالات کلسیم.

خواص درمانی: مسهل ملایم ولی در دزهای کم قابض و ضد اسهال، دهان شویه مناسب درمان التهاب لثه و مخاط.

شیوه استفاده:

1- جوشانده: در دوز 0/05 تا 0/5 گرم در هر لیوان آب جوش به عنوان قابض و در دوز 4-1 گرم در هر لیوان آب جوش مسهل است. برای جلوگیری از اثر قولنج آور به همراه گیاهان ضد نفخ مثل نعناع و رازیانه مصرف شود.

2- تنتور: مقادیر5 تا 10 قطره قابض است. مقدار 1 میلی لیتر ملین بوده و مقادیر بیشتر آن مسهل است.

عوارض جانبی: مصرف در بارداری و شیردهی ممنوع است. چون حاوی اگزالات کلسیم است بیماران مبتلا به التهاب مفاصل و نقرس بهتر است از مصرف آن خودداری کنند. در موارد انسداد روده ای، بیماری های التهابی حاد روده ای، کولیت زخمی، آپاندیسیت، درد شکمی با منشا نا مشخص و اطفال زیر 12 سال مصرف نشود.

نحوه و مقدار کود دهی به درختان میوه

از میان مواد غذایی اصلی (یعنی: نیتروژن، فسفر و پتاسیم) درختان میوه، به‌طور معمول تا آغاز باروری، تنها به نیتروژن اضافی نیاز دارند و مقدار فسفر و پتاسیم موجود در خاک برای تامین نیازهای آنها تا آن زمان کافی است، مگر اینکه خاک از نظر این دو عنصر، کمبودی داشته باشد.

برای اضافه کردن نیتروژن به خاک، فرمولی کلی و بسیار تقریبی توسط باغداران به کار گرفته می‌شود. طبق این فرمول، باید بر حسب میزان رشد، در هر سال 60 تا 90 گرم نیتروژن خالص تا حداکثر 500 تا 1000 گرم به ازاء هر سال سن، به هر درخت داده می‌شود. بدین ترتیب، یک درخت پاکوتاه به ازاء هر سال سن خود 60 گرم (تاحداکثر 500 گرم) و یک درخت قوی و پر رشد به ازاء هر سال سن خود 90 گرم (تا حداکثر 1000 گرم) نیتروژن در سال دریافت خواهد کرد و پس از رسیدن به میزان حداکثر، مقدار کود دریافتی سالانه‌ی آنها به ترتیب 500 و 1000 گرم ثابت خواهد ماند که باید در دو یا سه نوبت، یکی در اول بهار و یک تا دوبار در طول فصل رویش، به درخت داده شود.

میزان مصرف کودهای فسفره و پتاسه، برحسب نوع گیاه و مقدار این کودها در خاک، 50 تا 150 کیلو در سال در هکتار می‌باشد. برای مصرف، باید کودها با خاک زیر سایه‌انداز درخت مخلوط گردند و درخت مورد نظر، در صورت امکان، بی‌درنگ آبیاری شود.

عناصر کم‌مصرف مانند آهن، روی، منیزیم و غیره را باید تنها در صورتی به خاک اضافه کرد که علایم کمبود آنها در باغ دیده شود. برای تعیین مقدار مورد لزوم از عناصر یاد شده، بهترین راه تجزیه برگ درختان و اندازه گیری مقدار عنصر مورد نظر و مقایسه آن با مقدار یک گیاه سالم و یا با اعداد جداول خاصی که برای این کار وجود دارند می‌باشد.

کودهای حیوانی دارای ارزش غذایی چندانی نیستند و بیشتر به‌خاطر بهبود خواص فیزیکی خاک و بالابردن قدرت نگهداری آب مورد مصرف قرار می‌گیرند. بر حسب میزان مواد آلی موجود در خاک، مصرف 40 - 10 تن کود دامی پوسیده در سال در هر هکتار باغ توصیه شده است.

در بسیاری از موارد، کشت کود سبز، به ویژه گیاهان یکساله تیره‌ی لوبیاسانان که قدرت تثبیت نیتروژن هوا را دارند، در باغ توصیه می‌شود. این گیاهان هنگامی که در آخر فصل رشد به‌وسیله‌ی شخم با خاک مخلوط شوند، اولا مانند کودهای دامی، خواص فیزیکی خاک را بهبود می‌بخشند و ثانیا با رها کردن نیتروژن تثبیت شده‌ی خود در خاک حاصلخیزی آن را بالا می‌برند.

چالکود و کود دهی به درختان میوه

روش چالکود شکل خاصی از جایگذاری موضعی کودهای آلی و شیمیایی در خاک می باشد.این روش برای باغ های میوه ای طراحی شده است که دارای مشکل زرد برگی آهکی(کمبود کلروز آهن) باشند.

روش صحیح چالکود:

1. انتخاب محل مناسب برای احداث چاله ها به فاصله 1/20 الی 1/5 متر از تنه اصلی درخت در محل سایه انداز می باشد.

2. تعداد چاله ها حداقل 2 تا 4 عدد در اطراف تنه درخت می باشد.

3. ابعاد چاله ها به اندازه 505050یادر 4040*40 سانتی متر می باشد.

4. خاک درون چاله تماماً بیرون ریخته شود.

5. قسمت پایین چاله را با کود دامی پر می کنند

6. کودهای شیمیایی توصیه شده با 5 کیلوگرم کود دامی پوسیده مخلوط ودر ته چاله ریخته گردد.

7. بقیه چاله ها با کود دامی پوسیده پر شود

8.چاله ها در مسیر آبیاری احداث گردد.

9. بلافاصله پس از کوددهی چاله ها آبیاری شود.

10. اگر خاک شنی باشد سایه انداز درخت را به دو قسمت تقسیم کرده، چالکود را در 1/2 انتهایی احداث می کنیم ولی در خاکه رسی باشند، سایه انداز درخت را به 3 قسمت تقسیم وچاله را در 1/3انتهایی ایجاد می کنیم.

مزایای استفاده از چالکود:

1. جلوگیری از خشکیدگی سر شاخه های درختان میوه

2. توسعه ریشه درختان میوه در خاک های آهکی (رقص ریشه)

3. افزایش سطح برگ(Leaf Area) در درختان میوه

4. افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه ها

5. افزایش نفوذپذیری آب به داخل خاک توسط حفره های مملو از مواد آلی.

نکات مهم:

1- از مصرف کودهای شیمیایی به صورت بی رویه خودداری کرده و سعی گردد مصرف کودها بر اساس آزمون خاک، برگ و میوه صورت گیرد.

2- از پخش سطحی کودهای شیمیایی در پای درختان میوه اجتناب شود.

3- زمان مصرف کودهای شیمیایی در اواخر زمستان یا اوایل بهار صورت گیرد.

4- محلول پاشی با کودهای توصیه شده ودر زمان مناسب باعث افزایش کیفیت میوه خواهد شد.

5- بهترین روش کود دهی در باغات استفاده از روش چالکود می باشد که به شیوه های زیر صورت می گیرد.

6- در اواخر زمستان در قسمت بیرونی یک سوم سایه انداز از درختان تعداد 4 تا 6 چاله به عمق 40 تا 50 سانتی متر و قطر30 تا 50 سانتی مترحفر شود.

7- کودهای توصیه شده بر اساس آزمون خاک و با توصیه های عمومی سازمان تحقیقات برای هر اصله درخت را با کود دامی پوسیده مخلوط کرده و در چاله های حفر شده بریزید.

8- با لگد کوب کردن کود در داخل چاله تا حدی آن را بفشارید و در صورت نشت مجدداً کود را به آن اضافه کنید تا هم سطح خاک شود.

9- در هنگام آبیاری بایستی چاله های خیس شده از خیسی بیش از حد و خشکی توده کود دامی در داخل چالکود بپرهیزید.

10- در صورتی که از چاله ها به خوبی استفاده شود حفر آن یکبار برای چندین سال کافی خواهد بود هر سال نشست کود در داخل چاله را با کود دامی جبران کنید.

11- برای درخت انگور (مو) کودهای شیمیایی و حیوانی توصیه شده برای مصرف در اوایل بهار را در شیاری که در طول مسیر آبیاری (بین درختان) در فاصله 90 سانتی متر دورتر از تنه انگور کنده می شود و روی آن را با خاک بپوشانید.

12- کودهای ازته را در زمان های توصیه شده می توان در ناحیه نصف بیرونی سایه انداز (محل آبخور) باشد و با نوک بیل زیر خاک برد.

خسارت این بیماری در دنیا از 1 تا 50 درصد محصول (معادل غذای سالیانه 60 میلیون نفر) گزارش شده است (ویستر و گانل، 1992) و آلودگی 90 درصد بوته های مزارع به آن در ایران گزارش شده است (اخوت، 1378). این بیماری در سال 1382 مجدداً در ژاپن شیوع یافته و باعث کاهش شدید محصول در این کشور گردیده است (کزیومی، 2004).

نشانه ها:

لکه هایی دوکی شکل، با حاشیه قهوه ای رنگ و مرکز سفید خاکستری روی برگ ها ظاهر می شوند. این لکه ها ابتدا کوچکند ولی به تدریج بزرگتر شده و به یکدیگر می پیوندند و موجب خشکیدگی برگ ها می شوند. روی گره های پایین ساقه نیز لکه های خاکستری مایل به سیاه رنگ پدید می آیند. این لکه ها، به شکل گرد روی گردن خوشه و دانه ها نیز ظاهر می شوند. دانه های آلوده کوچک و پوک هستند و در شالیکوبی به صورت نیم دانه در می آیند. مصرف کود ازته زیاد، بدون کودهای پتاسه و فسفره، بر شدت بیماری می افزاید، در حالیکه مصرف کودهای پتاسه و سیلیسیمی بیماری را کاهش می دهد (وبستر و گانل، 1992).

بیمارگر:

قارچ خاکزاد و بذرزاد Pyricularia grisea است، که علاوه بر برنج به جو نیز حمله می کند. قارچ زمستان را در بقایای بوته های بیمار در مزرعه و یا روی بذر سپری می کند و در بهار با مساعد شدن دما (25 تا 28 درجه سانتی گراد) و رطوبت نسبی بیش از 85% تولید هاگ های فراوانی می کند، که با باد پراکنده می شوند و باعث بروز لکه ها می شوند، سپس در این لکه ها نسل جدیدی از کنیدیوم ها زاده می شوند. بدین ترتیب در طی فصل رشد در صورت مهیا بودن شرایط محیطی چند نسل از این هاگ ها زاده می شوند و بیماری به سرعت شیوع می یابد. روزهای با حداقل رطوبت نسبی 80% و یا بارانی و جریان باد بیش از 3/5 متر در ثانیه به شیوع قارچ و بیماری کمک می کنند (وبستر و گانل، 1992). این قارچ در دیواره ریسه خود دارای رنگدانه تیره ملانین است که مسئول اصلی بیماریزایی آن است، به طوری که جدایه هایی از این قارچ که ملانین بیشتری دارند قدرت بیماریزایی بیشتری نیز از خود نشان داده اند (تالبوت، 2003). این قارچ دارای نژادهای متعدد است و تاکنون 16 نژاد آن در ایران شناسایی شده اند که شایعترین آنها نژادهای آ-81 و ای آ- 89 هستند (رضوانی و همکاران، 1381).

مناطق انتشار:

این بیماری در تمامی مناطق کشت برنج در ایران و جهان شیوع دارد.

مدیریت:

1. کشت بذر سالم و عاری از آلودگی یا ضدعفونی بذر و یا ریشه نشاها با محلول 1/5 در هزار سم تری سیکلازول (بیم) به مدت 20 دقیقه.
2. کشت زودهنگام ممکن است باعث گریز گیاه از بیماری در مرحله حساس شود.
3. کشت رقم مقاوم (ارقام آمل3، مصباح، خزر، سپیدرود، بجار برای گیلان و نعمت برای مازندران و گلستان)
4. آبیاری صحیح، با عدم استفاده از آب سرد، حرکت دادن آب داخل کرت ها در فصل رشد و متوقف کردن این جریان در موقع رسیدن دانه ها.
5. عدم استفاده زیاد از کودهای ازته و مصرف کودهای پتاسه.
6. آغشته کردن بذر و یا پاشیدن پودر تهیه شده از باکتری Pseudomonas fluorescens از بروز بیماری جلوگیری به عمل آورده و باعث افزایش محصول نیز شده است (ویدیاسکاران و همکاران، 1997).

ورمی کمپوست متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست (کود آلی) به معنای نوعی کود آلی است که از فعالیت کرم خاکی حاصل می گردد. بیش از 2700 نوع کرم خاکی در طبیعت وجود دارد این کرم ها با کاوش خاک و تغذیه عناصر موجود در خاک و آمیختن آن با آنزیم های موجود در بدن خود، خاک را تازه می کنند و قدرت باروری آن را افزایش می دهند همچنین به دلیل جابجایی مداوم در خاک، با ایجاد سوراخ های زیاد، راه نفوذ اکسیژن به خاک را آسان می کنند.

تولید ورمی کمپوست فرایندی نیمه هوازی است (حدود 80٪ رطوبت) که توسط گونه ای خاص از کرمها، قارچ ها، باکتری ها، و اکتینومیست ها انجام می شود، همچنین مواد حاصل از بستر رشد کرم بوده که پس از دفع مواد زائد از سیستم گوارشی کرم در محیط باقی می ماند، ورمی کمپوست، مجموعه ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و نیز اجساد کرم هاست که برای گیاه ارزش غذایی فراوانی دارد. در خاک های دارای مواد دفع شده توسط کرمها، عناصری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم 5 – 11 مرتبه بیشتر از خاک های بدون کرم است. در اثر عبور مواد آلی از دستگاه گوارش کرم، عناصری از جمله ریزمغزی ها زیاد می شوند. تولید ورمی کمپوست، تغذیه کرم های قرمز حلقوی بارانی موسوم به Eisenia Foetida از مواد آلی پسماندهای آشپزخانه بوده و محصول این فرایند کود آلی است که یکی از غنی ترین کودهای شناخته شده در دنیا است.

مزایای استفاده از ورمی کمپوست:

ورمی کمپوست در اصلاح فیزیکی خاک نقش به سزایی داردو موجب سبک شدن آن می شود، بنابر این ضریب حفظ رطوبت در خاک افزایش می یابد و خاک رطوبت بیشتری را در خود نگهداری می کند. در این حالت ورمی کمپوست به صورت تدریجی آب را از خود رها کرده و باعث کاهش میزان تبخیر و نفوذ بیش از حد آب به خاک می شود.

ورمی کمپوست به حل شدن مواد معدنی در خاک کمک می کند.

ورمی کمپوست باعث ایجاد یک تعادل میان نسبت مواد معدنی به مواد مغذی می شود.

در ترکیبات ورمی کمپوست چربی وجود دارد. این عامل باعث می شود که ورمی کمپوست به یک کود غنی تبدیل شود این در حالی است که سایر کود ها این ویژگی را ندارند.

ورمی کمپوست مدت زمان پایداری مواد کودی و شیمیایی دیگر را افزایش می دهد.

ورمی کمپوست دارای محیطی مناسب برای ادامه ی حیاط موجودات ذره بینی خاک است.

ورمی کمپوست دارای آنزیم هایی نظیر پروتئاز، آمیلاز و … بوده که تجزیه مواد آلی و معدنی خاک را تسهیل و در اختیار گیاه قرار می دهد ویژگی یاد شده باعث شده تا ورمی کمپوست به عنوان مهمترین و بهترین کود برای احیای مناطق بایر به شمار بیاید.

یکی از با ارزشترین مصارف ورمی کمپوست استفاده آن در پرورش گل های زینتی به منظور رنگ پذیری بهتر آن ها می شود.

ورمی کمپوست در تغلیظ عطر و اسانس گیاهان معطر نقش به سزایی دارد.

ورمی کمپوست سرشار از عناصر ماکرو و میکرو است که به شکل قابل استفاده برای گیاه است.

مواد تحریک کننده رشد همچون اکسین و سایتوکنین در ورمی کمپوست وجود دارد.

ورمی کمپوست دارای مقادیر بالایی از آهن و مس به اشکال شیمیایی مختلف است که برای خاک و گیاه ارزش بالایی دارد.

ورمی کمپوست باعث کاهش نسبت کربن به نیتروژن خاک می شود.

ورمی کمپوست کودی است چند برابر غنی شده نسبت به سایر کودها مانند کود گاوی، گوسفندی، اسبی و …. میزان نیتروژن، پتاسیم و فسفر که سه عنصر اصلی و حیاتی در رشد و نمو گیاهان است در ورمی کمپوست تا چند برابر سایر کود ها می باشد، همچنین میزان آهن موجود در ورمی کمپوست حتی تا1000 برابر بیشتر از سایر کود های آلی است.

ورمی کمپوست دارای حداقل مواد سمی و سنگین همچون جیوه، کادمیوم و سرب است که در کشت های گلخانه ای بسیار با اهمیت است،این عناصر جذب بدن کرم خاکی می شوند.

کود ورمی کمپوست تقریبا فاقد بذر علف هرز می باشد. این بذورتا حدودی در اثر فعالیت کرم ها از بین می روند.

کود ورمی کمپوست فاقد بوی نامطبوع می باشد که برای استفاده در فضای سبز شهری بسیار مناسب است.

ورمی کمپوست دارای مقادیری از هورمون های موثره، همچون اکسین می باشد که موجب تحریک رشد و نمو گیاهان تا %100 نیز می شود.

میزان مصرف ورمی کمپوست در زراعت یا باغبانی به مراتب کمتر از سایر کود های آلی حتی در برخی از کشت ها حتی تا یک سوم کمتر می باشد.

ماندگاری و کارآیی کود ورمی کمپوست در بهبود بافت خاک تا چند برابر سایر کود های آلی می باشد. یعنی اگر برای کشت محصولات کشاورزی همچون گوجه یا کاهو نیاز به کود دهی هر ساله باشد می توان این امر را با استفاده از ورمی کمپوست تا 3 سال یکبار کاهش داد.

کود آلی کمپوست در خاک های سنگین دانه بندی و تخلل خاک را بهتر می سازد و نفود پذیری و تهویه خاک را بهبود می بخشد. در خاک های سبک مانند اسنفج به نگهداری آب و مواد غذایی کمک نموده و از شتستشوی آن جلوگیری می کند.

اجزای ریز و درشت و مواد معدنی را در بر گرفته و به تشکیل خاک دانه کمک می کند. حالت چسبندگی خاک را کاهش داده و از مقاومت خاک در مقابل ماشین آلات کشاورزی می کاهد و عملیات زراعی با خاک با انرژی کمتری انجام می گیرد.

کمپوست می تواند تا 7 برابر خود آب نگهداری نموده و از هدر رفتن آن جلوگیری کند. به خاک رنگ تیره داده و به جذب حرارت و گرم نگه داشتن خاک کمک می کند.

کمپوست دارای خاصیت اسیدی است و در جذب بعضی از مواد غذایی غیر محلول نقش اساسی داشته و از فرسایش خاک جلوگیری می کند.

در جلوگیری از تغییر اسیدیته خاک همانند یک بافر عمل می کنند.

معایب کود ورمی کمپوست:

مصرف کود ورمی کمپوست بیش از حد موجب ایجاد مسمومیت، ریزش و سوزش ریشه و برگ گیاه می شود.

عیب بعدی کود ورمی کمپوست قیمت ان می باشد که با توجه به اینکه خود کشاورزان علاقه ای به تولید این کود و پرورش کرم خاکی نشان ندادند و علم پرورش ندارند این کود با هزینه زیادی برای انها تمام می شوند.

سایر اسامی: گل راعی، هوفاریقون، هزارچشم، گل شهناز، گل تره

اسم انگلیسی: Perforate

مشخصات: گیاهی علفی و پایا به ارتفاع 110-10 سانتیمتر، برگ ها مستقر بر دو ردیف موازی طولی، گل ها به رنگ زرد درخشان و دارای نقاط سیاه در لبه گلبرگ ها و به صورت گل آذین دیهیم.

اندام دارویی: سرشاخه گلدار

دامنه انتشار: گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، کردستان، همدان، تهران، خراسان شمالی و رضوی

مواد مؤثره: گلیکوزید (هیپرفورین، هیپریسین)، اسانس، ساپونین (به مقدار کم)، تانن

خواص درمانی: درمان اختلالات عصبی به ویژه افسردگی و میگرن، ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد درد، ضد باکتری، ضد سرفه و ناراحتی های تنفسی، قابض، بهبود هضم، مدر، تب بر، اشتها آور، کمک به درمان شب ادراری کودکان، مداوای ویروس تبخال

این گیاه به عنوان ضد ویروس ایدز مورد بررسی است.

شیوه استفاده: دمکرده، تنتور

• دم کرده: در اضطراب، تنش عصبی، تحریک پذیری یا ناراحتی های عاطفی به ویژه در موارد ناشی از یائسگی یا سندرم پیش از قاعدگی، جهت شب ادراری کودکان یک فنجان دم کرده هنگام خواب مصرف شود.
• تنتور: به منظور درمان تنش های عصبی حداقل دو ماه مصرف شود. برای شب ادراری کودکان هنگام شب 5 تا 10 قطره و برای تنش های عصبی بزرگسالان (یک دوم) قاشق چایخوری روزانه 3 بار مصرف گردد.
• کرم: برای دردهای عصبی محدود منطقه ای مانند: سیاتیک، کشش شدید عضلات و گرفتگی آنها یا برای جلوگیری از تورم پستان و درد دوران شیردهی به کار می رود. می توان آن را به عنوان آنتی سپتیک یا بند آورنده خون در خراشیدگی، له شدگی و زخم به کار برد.

عوارض جانبی:

• مصرف گیاه حساسیت به نور ایجاد می کند، بنابراین هنگام مصرف این گیاه در معرض نور خورشید نباید قرار گرفت همچنین چیدن این گیاه در هوای گرم و مرطوب ممکن است باعث حساسیت پوست شود.
• قطع ناگهانی دارو موجب مسمومیت می شود.
• در مبتلایان به ایدز (تحت درمان با ایندنیاویر)، باعث کاهش اثر بخشی دارو می شود.
• خانم هایی که داروی ضد بارداری (خوراکی) استفاده می کنند باعث کاهش اثر داروها می شود.
• کسانی که از داروهای شیمیایی ضد افسردگی استفاده می کنند قبل از مصرف گیاه با پزشک خود مشورت کنند.
• در زمان بارداری به خاطر اثرات قاعده آور و سقط آور منع مصرف دارد.

ملاحظات: گل راعی اثر درمانی فوری در بیماری های عصبی ندارد و باید جهت اثر بخشی یک تا دو ماه مصرف شود.

دارو دارای مزه تلخی است و بهتر است شکل محلول آن را در آب یا آب میوه ریخته و میل نمود.

فرآورده های موجود در بازار: قطره هایپران، قرص پرفوران

قلمه زدن چیست؟

جدا کردن قسمتی از گیاه مادری برای ریشه زایی.

قلمه زدن یکی از روش های معمول در تکثیر گیاهان است و تعداد بسیاری از گیاهان را می توان از این طریق تکثیر کرد. برخی از گیاهان به دلیل ویژگی های خود به سادگی با قلمه گیری افزایش می یابند و در واقع سرعت ریشه زایی بالایی دارند. ولی تعدادی از گیاهان نیز به سختی و یا با کمک هورمون های ریشه زایی مخصوص قابلیت تکثیر با قلمه را دارند. قبل از هر توضیحی بدانید قلمه زنی از چهار عضو اصلی گیاه یعنی ساقه، برگ، جوانه برگ و ریشه صورت می گیرد. در این مطلب قلمه ساقه آموزش داده می شود:

• نکته: شرایط قلمه گیری گیاهان بستگی به زمان، سن، عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و بستر متفاوت است.

قلمه ساقه به سه نوع قلمه خشبی یا قلمه چوبی، قلمه نیمه خشبی یا نیمه چوبی و قلمه نرم، علفی یا سبز تقسیم می شود.

برای این نوع قلمه گیری حدود 15 الی 20 سانتی متر و یا حتی بیشتر (بسته به نوع قلمه) از ساقه را با قیچی یا چاقوی استریل و تمیز برش می دهیم (نکته مهمی که باید توجه کنید این است که برش انتهای قلمه به شکل اریب باشد تا جذب آب راحت تر صورت بگیرد).

انواع قلمه ساقه:

• قلمه چوب نرم: قلمه چوب نرم از ساقه های نازک و نرم که در سال جاری رشد می کنند تهیه می شود. برای این نوع از قلمه گیری حدود 10 الی 15 سانتی متر از ساقه کافی است. گیاهان آپارتمانی مانند شمعدانی، بگونیا، میخک، حسن یوسف و دیفن باخیا از طریق قلمه چوب نرم تکثیر می شوند.
• نکته: توجه داشته باشید که قلمه چوب نرم نیاز به یک تا سه جفت برگ دارد تا بتواند مواد مورد نیاز خود را از فتوسنتز برگها بدست آورد.سپس قلمه را در بستر تمیز و سبک مانند پرلیت، ماسه تمیز و یا حتی آب قرار می دهیم تا ریشه دار شود. اگر قلمه در بستر خاکی قرار دارد نیازمند رطوبت کافی است چرا که هنوز ریشه ای ندارد تا بتواند آب را از اعماق خاک جذب کند. می توانید قبل از قرار دادن قلمه در بستر کمی پودر قارچ کش به انتهای قلمه بزنید تا آلودگی به آن وارد نشود.
• قلمه نیمه خشبی: در این نوع قلمه گیری نیازی نیست دو جفت یا بیشتر برگ وجود داشته باشد. اما بودن برگ می تواند به ریشه زایی کمک بیشتری کند. قلمه نیمه خشبی در طول سال می تواند انجام بگیرد، ولی اواخر بهار شرایط ریشه زایی بهتر است. برخی از درختچه های زینتی مانند کاملیا از این طریق تکثیر می شوند.
• قلمه خشبی: قلمه خشبی در فصلی که برگ روی گیاه وجود ندارد، یعنی در فصل پاییز و زمستان و از شاخه های فصل جاری گرفته می شود. اگر قلمه گیری زودتر از این زمان انجام شود، به دلیل اینکه جوانه ها به خواب می روند، ریشه زایی انجام نمی شود. طول قلمه خشبی بیشتر از دو نوع قلمه دیگر و حدود 50 سانتیمتر دارند. بهتر است برش انتهایی قلمه در نزدیکی جوانه یا گره باشد تا ریشه زایی سرعت یابد. ریشه زایی قلمه های خشبی سخت تر است. قلمه خشبی را می توانید برای گیاهانی مانند یاس زرد، پیچ امین الدوله و گل سرخ به کار ببرید.

عوامل موثر بر ریشه زایی قلمه ها:

• رطوبت
• تهویه و اکسیژن رسانی
• نور بالا و افزایش فتوسنتز
• دمای 25 درجه سانتیگراد

نکات مهم در مورد انتخاب و نگهداری قلمه ها:

• ساقه های سالم و بدون بیماری را انتخاب کنید.
• می توانید برای بهبود شرایط محیطی یک کیسه روی قلمه ها قرار دهید تا ریشه زایی سریعتر اتفاق بیفتد. البته این روش برای قلمه هایی که در بستر غیر آبی هستند، پیشنهاد می شود.
• افزایش دما از قسمت انتهایی قلمه باعث احتمال ریشه زایی می شود (که به آن "سیستم پاگرمایی" می گویند).
• اگر قلمه را از قسمتی از گیاه بگیرید که به ریشه نزدیکتر است، احتمال ریشه زایی بیشتر می شود.
• قلمه گیری در زمان گلدهی گیاه، احتمال موفق شدن قلمه و ریشه زایی را کاهش می دهد.
• هورمون ها را می توان برای افزایش ریشه زایی قلمه ها به کار برد. هورمون اکسینی ریشه زایی قلمه را بیشتر می کند ولی هورمون سیتوکینین و جیبرلینی تاثیر منفی دارند.

بعد از اینکه قلمه به اندازه کافی ریشه زایی کرد و به حدی رسید که می تواند خاک را تحمل کند، به گلدان جدیدی منتقل می شود تا زندگی خود را بطور مستقل آغاز کند.

سایر اسامی: اکلیل کوهی، حصالبان، اکلیل الجبل

نام انگلیسی: Rosemarry

نام علمی: Rosmarinus officinalis

مشخصات: گیاهی بوته ای، همیشه سبز به ارتفاع حداکثر 2 متر، برگها متقابل، کشیده و نخی، در سطح بالایی چین و چروک دار و سطح زیرین پوشیده از کرک های سفید رنگ، گل های خوشه ای، به رنگ آبی روشن یا سفید و کرکدار.

اندام دارویی: برگ و سرشاخه های گل دار

دامنه انتشار: پرورش رزماری در بیشتر نواحی ایران معمول است.

مواد مؤثره: اسانس، مواد تلخ، اسید رزمارینیک، تانن ها

خواص درمانی: ضد التهاب، سردرد و میگرن، ضدنفخ، مقوی معده، اشتها آور، تقویت گردش خون، ضد میکروب، پیشگیری یا جلوگیری از پیشرفت تومور، تقویت رشد مو و حفظ رنگ آن، تبدیل موهای کرکی به موهای ضخیم، به طور موضعی در درمان دردهای عضلانی و بیماریهای رماتیسمی استفاده می شود.

شیوه استفاده: دم کرده، کمپرس

• دم کرده: 2 تا 4 گرم در یک لیوان آب جوش دم کرده و روزانه 3 بار برای سرماخوردگی، آنفولانزا، دردهای رماتیسمی، سوء هاضمه، رفع خستگی و سردرد استفاده می شود.
• کمپرس: پارچه ای را در دم کرده داغ خیسانده و روی محل کوفتگی و کشش عضلات قرار داده، آن را هر دو تا سه دقیقه برداشته و دو یا سه دقیقه قطعه ای یخ قرار دهید.

عوارض جانبی: در صورت مصرف زیاد سبب گردش خون و تحریک سیستم عصبی می شود. در افراد مبتلا به میگرن سبب شروع سردرد می شود.

فرآورده های موجود در بازار: پماد رزماری، لوسیون رزماری

اسید هیومیک چیست؟

اسید هیومیک‌ها بقایای تجزیه‌شده مواد ارگانیک (آلی) هستند. آنها مولکول‌هایی با زنجیره بلند، سنگین وزن و قهوه‌ای رنگ هستند. آنها فقط یک نوع اسید نیستند. اسید هیومیک یک اسم کلی است که به ترکیب پیچیده‌ای از اسیدهای متفاوت قابل حل در محلول آلکالین گفته می‌شود. این اسیدها به طور طبیعی در چرخه حیات در خاک، اقیانوس و رودها وجود دارند.

هیومیک اسید ماده‌ایی طبیعی در اعماق زمین است که محصول ثانویه گیاخاکسازی یا همان فرایند تولید دوباره خاکِ گیاه است که میلیون‌ها سال به طول می‌انجامد.گیاخاکسازی مستلزم شرایط جغرافیایی منحصر به فردی از فشار هوا، دما، بعلاوه ترکیب درستی از مواد آلی است که در طول زمان، این ماده آلی را متراکم می‌سازد و به ماده‌ایی جدید و به‌طور استثنایی مفید موسوم به هیومیک اسید تبدیل می‌کنند.

اسید هیومیک‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟

وقتی گیاهان و حیوانات می‌میرند، مولکول‌های آنها برای استفاده سایر ارگانیسم‌ها در خاک باقی می‌مانند. باکتری، قارچ، پروتوزوئید، کرم‌های خاکی و حتی حشرات بقایای تازه را مصرف می‌کنند. بعد از مدت زمان زیادی وقتی ماده در حال تجزیه، توسط چرخه‌های مختلف خورده شد و تغییر شکل یافت، یک ماده مقاوم به تجزیه باقی می‌ماند که «هوموس» نامیده می‌شود (این فرایند هوموسی شدن نامیده می‌شود). هوموس یک واژه کلی است که به ترکیبات پایدار و به شدت پیچیده مقاوم به تجزیه گفته می‌شود. هوموس از سه جزء تشکیل می‌شود: اسید هیومیک، اسید فولویک و هیومین. هیومین و اسید فولویک‌ها به دلیل نقشی که در ساختار خاک و انتقال مواد مغذی بین خاک و گیاه دارند، برای محیط‌های خاک سالم بسیار باارزش هستند.

محصولات اسید هیومیک از کجا می‌آیند؟

محصولات اسید هیومیک از منابع متنوعی استخراج می‌شوند. مرغوب‌ترین محصولات در ته نشست‌های خیلی قدیمی تشکیل شده از اجساد گیاهان و حیوانات در زمین‌های مرطوب تولید شده‌اند. با گذر زمان این بسترهای وسیع و پر از مواد در حال تجزیه با خاک و سنگ پوشیده شده و برای تولید مواد مرغوب‌تر فشرده شده‌اند. بعضی از این ته نشست‌ها به سطوح بالاتر آمدند و اکسیژن دوباره با مواد داخل ته نشست تماس پیدا کرد. این تماس به شدت به فرایند تولید اسید هیومیک‌ها کمک می‌کند. این ته نشست‌های بالا آمده از نزدیک سطح زمین استخراج می‌شوند و اغلب به آنها لیگنیت یا لئوناردیت گفته می‌شود. امروزه بیشترین محصولات اسید هیومیک از این منبع تامین می‌شوند.

چرا باید به خاک اسید هیومیک اضافه کنیم؟

متاسفانه فعالیت‌های انسانی باعث آلودگی و کم‌ارزشی خاک‌ها شده است. این فعالیت‌های انسانی مواد ارگانیک خاک را کاهش داده و حتی بعضی از خاک‌ها را برای محیط و سلامت انسان مضر کرده است. فرسایش یکی از علت‌های اصلی بی‌ارزش شدن خاک است. در فرایند فرسایش سرعت از دست رفتن خاک‌های سطحی از سرعت جایگزین شدن آنها خیلی بیشتر است. استفاده از کودهای شیمیایی (غیر ارگانیک)، همراه با شخم زدن‌های سالیانه میزان هوموس خاک را کاهش می‌دهد. برای احیاء خاک، مواد ارگانیک باید دوباره به خاک بازگردانده شوند و هوموس از بین رفته باید از منبع خارجی دوباره به خاک برگردد. چون برای تولید طبیعی آن سال‌ها زمان نیاز است باید از منبع خارجی استفاده کرد. زندگی گیاه به فعالیت‌های بیولوژیکی خاک بستگی دارد و بدون مقدار مورد نیاز هوموس این فعالیت‌های بیولوژیکی به شدت کاهش می‌یابند. خاک‌های سالم بین 2 تا 6 درصد مواد ارگانیک دارند. ولی محیط‌های کشاورزی زیادی از خاک با سطوح کم‌تر مواد ارگانیک استفاده می‌کنند.

فواید استفاده از اسید هیومیک چیست؟

در طول تاریخ کشاورزان برای تولید گیاهان سالم‌تر و محصول بهتر از اسید هیومیک استفاد کرده‌اند. اسید هیومیک باعث بهبود ساختار خاک شده و با تیره کردن خاک، جذب انرژی خورشید را افزایش می دهد. ترکیبات هیومیکی با تقویت میکروارگانیسم‌های مفید خاک و از بین بردن میکروب‌های زیان آور، سلامت خاک را بهبود می دهند. مهم‌ترین تاثیر هیومیک اسید بر افزایش ریشه زایی گیاهان و در نتیجه دسترسی بیشتر به مواد مغذی موجود در خاک است. هیومیک اسید گیاهان و درختان را در برابر تنش های محیطی همچون شوری خاک و خشکی مقاوم می کند.

تعدادی از فواید اسید هیومیک به شرح زیر است:

• افزایش جذب مواد مغذی
• افزایش ظرفیت نگه داشت آب در خاک
• بهبود ساختار کلی خاک
• تحریک فعالیت‌های میکروبی (میکروارگانیسم‌ها)
• تنظیم pH خاک
• حذف مواد سمی از خاک (ناشی از استفاده بی‌رویه از کود‌های شیمیایی)
• کمک به حذف کلروسیس آهن (کلروز) با افزایش جذب آهن
• بهبود سلامت کلی گیاه از طریق مقاوم‌سازی آن در مقابل دشمنان و بیماری‌ها
• تحریک رشد ریشه که حجم محصول را افزایش می‌دهد.
• افزایش جوانه‌زنی

سایر اسامی: بزرک

نام انگلیسی: Linseed, Flaxseed

نام علمی: Linum usitatissimum

مشخصات: گیاهی علفی، یک یا دوساله به ارتفاع 10 تا 100 سانتیمتر، برگ ها باریک و سرنیزه ای، گلها دارای پنج گلبرگ و به رنگ آبی آسمانی یا زرد، دانه ها قهوه ای روشن، بدون بو، شفاف و لغزنده.

اندام دارویی: دانه گیاه و روغن حاصل از آن.

دامنه انتشار: اکثر نقاط ایران به ویژه نواحی مرکزی.

مواد مؤثره: موسیلاژ، روغن، گلیکوزید های سیانوژیک.

خواص درمانی: ملین، مؤثر در درمان التهاب معده و روده و سوء هاضمه، مسکن التهاب گلو (خوراکی)، رفع تحریکات جلدی و التهابات پوستی نظیر اگزما (موضعی).

شیوه استفاده:

• خوراکی:برای رفع یبوست 1 تا 2 قاشق غذاخوری دانه و به دنبال آن 1 تا 2 لیوان آب مصرف شود، مصرف همزمان مایعات به مقدار زیاد مهم است.
• خیسانده:دو قاشق از دانه ها خیس شود پس از مدتی لزج غلیظی تولید می شود که می توان آن را برای رفع التهاب معده و گلو به کار برد.
• جوشانده:یک قاشق دانه کتان در دو لیوان آب جوشانده شود وقتی حجم آب به نصف مقدار اولیه رسید مصرف شود.
• روغن:جهت ملیّن بودن می توان روزانه 1 تا 2 قاشق روغن کتان استفاده کرد.
• موضعی: 30 تا 50 گرم دانه را خرد کرده، در یک لیوان آب اندکی جوشانده و به صورت گرم و به حالت مرهم روی موضع می گذارند.

عوارض جانبی:

دانه کتان در موارد انسداد روده نباید مصرف شود. به علاوه در موقع استفاده باید مقدار کافی آب نوشیده شود. از مصرف دانه های کتان نارس خودداری گردد چون باعث بروز مسمومیت می شود.

ملاحظات:

روغن کتان به سرعت فاسد می شود و نباید مدت طولانی نگهداری شود. دانه خرد شده نباید بیشتر از 24 ساعت نگهداری شود. دانه کتان نباید بو و مزه مشخص یا تندی بدهد.

نام فارسی: پیله آ

نام انگلیسی: آلومینومی Aluminium plant

نام علمی: Pilea cadierii

ارزش تزیینی این به خاطر برگهای بیضی شکل نوک تیز با نقش خاکستری رنگ آن است، بومی جنگلهای آفریقا و خانواده آن اورتیکاسه است. چنانچه نور کافی به آن نرسد لکه های نقره ای رنگ برگها زایل می گردند، سریع الرشد و ارزان و کم توقع است، گیاه مناسبی برای کاشت گروهی با گیاهان دیگر و همچنین سبد آویزان است، حذف جوانه های انتهایی برای پر پشت نمودن گیاه لازم است، در شبهای یخبندان گلدان را نزدیک به پنجره و شیشه آن قرار ندهید.

نیازها:

• نور: نور پنجره آفتاب گیر که از آفتاب ظهر در امان است بهترین نور برای این گیاه است، در صورت تاریک بودن هوا ساقه ها دراز و علفی و منحرف می گردند، در زمستان با شیشه پنجره در تماس نباشند.
• دما: حداکثر درجه حرارت در تابستان 21 درجه و حداقل آن در زمستان 15 درجه سانتیگراد است، در صورت نزول درجه حرارت از حداقل، آبیاری را متوقف نمایید.
• آبیاری: سطح خاک را همیشه مرطوب نگهدارید، دو تا سه بار آبیاری در هفته در تابستان و یکبار در هفته در زمستان کافی است.
• رطوبت: در تابستان هر روز و در زمستان هفته ای یکبار غبارپاشی کنید، اجازه ندهید قطرات آب روی برگها بجا بماند، با تکان دادن ساقه ها قطرات را فرو ریزید.
• تغذیه: کمبود مواد غذایی خاک گلدان را با کودهای شیمیایی مخصوص گیاهان زینتی، هر دو هفته یکبار طبق دستور جبران نمایید.
• خاک مناسب: مخلوط سه قسمت خاک لیمونی با یک قسمت پیت بهترین محیط رشد ریشه را تشکیل می دهند.
• تعویض گلدان: در بهار از ساقه ها قلمه بگیرید و گلدان جدید تولید نمایید. گلدان مادری هرس شده شکل توپی و چنبره ای بخود می گیرد.
• تمیز نمودن برگها: غبارپاشی ضمن تامین رطوبت برگهای گیاه را نیز تمیز می نماید، در صورت لزوم می توانید از برس مخصوص استفاده نمایید. از مواد براق کننده شیمیایی که باعث مسدود شدن روزنه ها در برگ می گردند خودداری نمایید.
• تکثیر: کاشت قلمه ساقه در اواخر زمستان یا اوایل بهار، تقسیم بوته در بهار.

عوارض و درمان:

• کلیه اندام گیاهی در حال افتادن و تلف شدن است: عارضه مربوط به یخ زدگی است، خشک شدن گیاه حتمی است.
• برگهای در تماس با شیشه در زمستان سیاه می شوند: سردی بیش از حد شیشه عامل آن است، برگها را از تماس خارج کنید.
• نقاط خاکستری و زخمهایی روی برگها دیده می شوند: مربوط به حمله قارچ بوتری تیس است. سم قارچ کش تهیه کنید و سمپاشی نمایید. (در اصل مربوط به آبیاری زیاده از حد و سپس حمله قارچ است.)
• لکه های سوخته روی برگها است: از مواد براق کننده برگ استفاده کرده اید و یا برگها در معرض تابش مستقیم آفتاب بوده اند. غبارپاشی در آفتاب هم یکی از علتها است، عوامل را برطرف کنید.
• برگها سیاه می شوند و می ریزند: هوا خیلی سرد است، گلدان را به محل گرمتر منتقل نمایید.
• برگها سقوط می نمایند: به آبیاری احتیاج دارد، گلدان را به مدت 15 دقیقه درون تشت پر از آب قرار دهید. غبار پاشی روزانه در تابستان را فراموش نکنید.
• برگهای جدید کوچک هستند: ریشه ها را بازدید نمایید در صورت متراکم بودن نیاز به تعویض گلدان دارد. در غیر این صورت تغذیه مصنوعی هر دو هفته یکبار کمک مؤثری به تولید برگهای درشتر می کند. تعویض خاک سطحی گلدان با خاک نو هم تاثیر مثبت دارد.
• برگها بدشکل و چسبناک و حشرات سبز رنگی روی آنهاست: هر دو هفته یکبار با سم حشره کش طبق دستور نوشته شده روی قوطی سم، سمپاشی نمایید.
• زخمهای پنبه ای شکل سفیدرنگ روی برگها و ساقه ها ظاهر شده اند: علت آن حشره آفت است. با پنبه آغشته به سم حشره کش نفوذی لکه ها را خیس نمایید و یا طبق دستور هر دو هفته یکبار سمپاشی کنید.
• ساقه ها دراز و منحرف و فاصله بین دو برگ زیاد است: نور کم است. گیاه را به روشنایی ببرید، مواظب اشعه مستقیم آفتاب باشید، نوک ساقه ها را قطع کنید تا جوانه جانبی بیدار شده و رشد کند در این صورت گیاه حالت توپر و چنبره ای بخود می گیرد.