انواع محیط کشت در کشت بافت گیاهی

افزایش نیتروژن تا 50-60mm رشد سلول های تنباکو را بطور معنی داری افزایش داد ولی در غلظت 80 mm برای سلولها نامطلوب بوده است. افزایش سایر عناصر بویژه عناصر ماکرو نیز سبب افزایش رشد کالوس گردیده است. بدلیل غلظت بالای عناصر،محیط کشت MS بسیار غنی است وچون میزان نمک در آن زیاد است  ممکن است برای بعضی گونه ها ایجاد سوزندگی و سمیت نماید جهت ممانعت از این مشکل محیط  MS را با غلظت کامل عناصر میکرو و غلظت 2/1 تا 4/3 عناصر ماکرو  آن مورد استفادهه قرار می دهند. گاهی اوقات ویتامین های موجود در محیط MS را با ویتامین های LS  یا B5  جایگزین می کنند چون آنها غلظت تیامین بیشتری دارند و در این صورت بعضی از گیاهان واکنش بهتری نشان می دهند.

محیط کشت LS

این محیط کشت توسط لینس مایر و اسکوگ معرفی شده است. آنها به این نتیجه رسیدند که از بین تمام ویتامین های MS  فقط تیامین و اینو زیتول ضروری هستند  آنها بهترین غلظت تیامین را 4mg/l  تعیین نمودند (در محیط کشت MS  غلظت بهینه تیامین 0.1mg/l است). در غلظت های پایین میزان رشد کم شد و سلولها پس از 4 هفته نکروز شدند. اینوزیتول نیز بر رشد سلول اثر تحریک کننده داشته ولی به اندازه تیامی مؤثر نبوده است. سایر ویتامین های محیط MS برای رشد سلول ضروری نیستند و بدون ایجاد تأثیر منفی بر رشد می توان آنها را حذف کرد. اسید فولیک، Pآمینو بنزوئیک اسید،گلوتامیک اسید و آسکوربیک اسید نیز بر رشد سلولهای تنباکو اثر مثبت داشت ولی تأثیر آنها از تیامین و اینوزیتول کمتر بود.

محیط کشت B5

ایم محیط برای رشد تعلیق یاخته ای سلولهای ریشه سویا در حضور 2-4-D فرموله شده است. نیترات با غلظت 20 یا 30 میلی مولار مورد نیاز بوده است.افزودن 2 میلی مولار سولفات آمونیوم منجربه افزایش رشد سلول شد.هنگامی که NH4⁺  به عنوان منبع نیتروژنه استفاده شدتأثیری بر رشد مورد نظر نداشت. هنگامل که NH4NO3 جایگزین  (NH4)2NO3نتایج مشابهی حاصل شد. بهر حال یونهای آمونیوم هنگامی که با غلظت 2 میلی مولار استفاده شد بر رشد تأثیر منفی داشت. تغییر در غلظت یونهای Ca و mg تأثیر چندانی بر رشد نداشت. بنظر می رسد که تیامین یک ماده ضروری برای رشد سلول بوده است و به همین دلیل در محیط B5 غلظت آن تا 10mg/l  بر مول افزایش یافت.

محیط کشت SH

این محیط توسط شنک و هیلدر برانت برای کشت تعلیقی تمام گیاهان دو لپه ساخت شده است.غلظت بالای تنظیم کننده های رشد از نوع اکسین 2-4-D،   mg/l 0.5   و 4-CPA  باعث شده که این محیط کشت برای کشت سلولهای گیاهان تک لپه مناسب باشد  در حالی که غلظت پایین سیتوکینین 0.1 mg/l  برای کشت سلولی اکثر گیاهان دو لپه مناسب است.

محیط کشت Nitsch

این محیط کشت که توسط نیچ طراحی شده برای تولید گیاهان هلپلوئید از دانه گرده گونه های مختلف تنباکو استفاده شده است. در این روش دانه های گرده که هنوز در مرحله ای که هنوز در مرحله تک هسته ای بوده جدا شد ه و سپس بصورت درون شیشه ای کشت گردیده است. برخی از دانه های گرده ساختار شبه  جنینی تولید کرد که مراحل نمی آنها مانند جنین های جنسی بود. گیاهچه های حاصله رشد نمود و و پس از بلوغ گلهای زیادی نیز تولید کرد ولی بذر تولید نکردند (گیاهان هاپلوئید عقیم هستند)

محیط کشت NLN

این محیط کشت از محیط کشت نیچ مشتق شده و برای کشت بساک Brassica napus در محیط مایع و تولید گیاهان هاپلوئید و از دانه گرده ساخته شده است.

محیط کشت GD

محیط کشت گرشوف و دوی GD برای کشت بافت درختان توس، برخی سوزنیبرگان،گل رز و درختان بلوط با موفقیت مورد استفاده قرار  گرفته است

محیط کشت N6

این محیط کشت توسط Chu و با هدف بهبود رشد و تمایز یابی کالوس حاصل از دانه گرده برنج طراحی شده است. بنظر می رسد که غلظت آمونیوم برای تولید کالوس اهمیت فوق العاده ای دارد. بدین ترتیب غلظت بهینه آمونیوم NH4+ برای منظ.ر گفته شده به برابر 7 میلی مولار ارزیابی گردید که در صورت استفاده از (NH4)SO4 باید 3.5 میلی مولار از این ماده  را استفاده کرد تا غلظت مورد نیاز حاصل گردد. استفاده از غلظت های آمونیوم بیش از 7 میلی مولار  باعث شده که رشد و تمایز یابی حاصل از دانه گرده برنج  شدیدا کاهش یابد. غلظت  KNO3 و سایر ترکیبات محیط کشت بر تولید کالوس تأثیری نداشته است.

محیط  کشت DKW (محیط کشت گردو) این محیط کشت برای ازدیاد درون شیشه ای پایه های پارادوکس گردو طراحی شده است. ریز نمونه های تک گره ساقه به مدت یک هفته روی محیط DKW  عاری از تنظیم کننده های رشد قرار داده شد و سپس به محیط کشت حاوی BAP و IBA منتقل گردید بهترین نمو شاخساره در محیط کشت حاوی 4.5 میکرو مول BAP و 5 میکرومول IBA مشاهده شد.

محیط کشت ARM این محیط کشت توسط آندرسون و برای تمشک قرمز و سیاه ساخته شده است. در مقایسه با محیط کشت MS تکثیر شاخه در تمشک قرمز به گام استفاده ازARM دو برابر افزایش  نشان داد. اگر بخش معدنی این دو محیط کشت را با هم  مقایسه کنیم در ARM میزان NH4NO3 و KNO3 تقریبا تا4/1 کاهش یافته است. غلظت بهینه تنظیم کننده های رشد برای شاخه در تمشک قرمز و سیاه 0.1 تا 2.5 میکرو مول IBA و 4.5 تا 9 میکرو مول BA بوذه است. برای مرحله ریشه زایی شاخه های تمشک روی محیط پایه ARM که فقط حاوی بخش معدنی آن بعلاوه 5میکرو مول IBA و 600 میلی گرم بر لیتر زغال فعال بود قرار گرفتند.

محیط کشت C2D یا Chee&Pool

این محیط کشت توسط چی و پل فرموله شده است در مقایسه با محیط MS غلظت کلر،ید و منگنز را کاهش داده اند. این محیط کشت برای انگور طراحی شده است و تکثیر شاخه انواع گونه های Vitis با استفاده از آن بهبود نشان داده است. همچنین جایگزینی نیترات کلسبم بجای کلرید کلسیم باعث افزایش کیفیت شاخه های انگور در شرایط درون شیشه ای شده است. باحذف ید وکاهش غلظت منگنز افزایش چشمگیری در تکثیر شاخه انگور مشاهده شده است.

منبع: کتاب راهنمای کاربران کشت بافت گیاهی و ریز ازدیادی نوشته دکتر مهدی علیزاده